Η εξέταση του σακχάρου χρησιμοποιείται στην παρακολούθηση των επιπέδων της γλυκόζης του αίματος σε υγιείς ή σε ασθενείς με Σακχαρώδη Διαβήτη, όπως και στην παρακολούθηση άλλων μεταβολικών νοσημάτων. 

Η γλυκόζη είναι ένας μονοσακχαρίτης και ο κύριος μεταβολίτης για την παραγωγή ενέργειας στο σώμα. Οι σύνθετοι υδατάνθρακες διασπώνται στο πεπτικό σύστημα σε γλυκόζη και σε άλλους μονοσακχαρίτες, όπως η φρουκτόζη ή η γαλακτόζη, πριν από την απορρόφησή τους στο λεπτό έντερο. Σημειώνεται ότι η ινσουλίνη δεν απαιτείται για την πρόσληψη της γλυκόζης από τα εντερικά κύτταρα. Η γλυκόζη μεταφέρεται στα κύτταρα με μια ενεργή διαδικασία που απαιτεί ενέργεια που περιλαμβάνει μια συγκεκριμένη πρωτεΐνη μεταφοράς και απαιτεί ταυτόχρονη πρόσληψη ιόντων νατρίου.

Στην κυκλοφορία του αίματος, η συγκέντρωση της γλυκόζης ρυθμίζεται αυστηρά από ορμόνες όπως η ινσουλίνη, η κορτιζόλη και η γλυκαγόνη, οι οποίες ρυθμίζουν την είσοδο γλυκόζης στα κύτταρα και επηρεάζουν διάφορες μεταβολικές διεργασίες όπως η γλυκόλυση, η γλυκονεογένεση και η γλυκογονόλυση. Η γλυκόζη εισέρχεται στα κύτταρα μέσω διευκολυνόμενης μεταφοράς, με τη μεσολάβηση των υποδοχέων μεταφοράς γλυκόζης (GLUT). Αυτοί οι υποδοχείς επιδεικνύουν ειδικότητα ιστού.

Η κύρια βιοχημική αντίδραση που χρησιμοποιεί γλυκόζη ως υπόστρωμά της είναι η γλυκόλυση, η οποία χρησιμοποιείται από όλους τους ιστούς για τη διάσπαση της γλυκόζης, παρέχει ενέργεια με τη μορφή τριφωσφορικής αδενοσίνης (ATP) και παράγει ενδιάμεσα για άλλες μεταβολικές οδούς. Δεδομένου ότι σχεδόν όλα τα σάκχαρα είναι τελικά μετατρέψιμα σε γλυκόζη, η γλυκόλυση χρησιμεύει ως το κέντρο του μεταβολισμού των υδατανθράκων

Οι φυσιολογικές τιμές ποικίλουν ανάλογα με την ηλικία.

•       Πρόωρα νεογνά: 20-60 mg/dL
•       Νεογνά: 30-60 mg/dL
•       Νήπια: 40-90 mg/dL
•       Παιδιά κάτω των  2 ετών:  60-100 mg/dL
•       Παιδιά άνω των 2 ετών:

• Νηστικά (χωρίς διατριφική πρόσληψη για τουλάχιστον 8 ώρες)  70-100 mg/dL
• Τυχαία λήψη (σε οποιαδήποτε ώρα της ημέρας, μετά από τυχαία λήψη φαγητού)  ≤200 mg/dL

•       Ενήλικες έως 60 ετών: 74-105 mg/dL
•       Ενήλικες 60 – 90 ετών: 82-115 mg/dL

·        Ενήλικες > 90 ετών: 75-121 mg/dL

Τα αυξημένα επίπεδα γλυκόζης (υπεργλυκαιμία) απαντώνται συχνότερα κλινικά στο πλαίσιο του σακχαρώδη διαβήτη, αλλά μπορεί επίσης να εμφανιστούν και σε παγκρεατικά νεοπλάσματα, υπερθυρεοειδισμό και δυσλειτουργία του φλοιού των επινεφριδίων. Μειωμένα επίπεδα γλυκόζης (υπογλυκαιμία) μπορεί να προκύψουν από ενδογενή ή εξωγενή περίσσεια ινσουλίνης, παρατεταμένη ασιτία ή ηπατική νόσο.

Τιμές που παραπέμπουν σε επιπλέον διερεύνηση για προδιαβήτη ή Σακχαρώδη Διαβήτη:

Γλυκόζη νηστείας: 100-125 mg/dL ή > 125 mg/dL

Τυχαία γλυκόζη αίματος: >200 mg/dL

Μεταγευματική γλυκόζη – 2 ώρες έπειτα από το γεύμα:  140-199 mg/dL  ή > 200 mg/dL

Υπογλυκαιμία: < 50 mg/dL.

Η εξέταση της γλυκόζης μπορεί να πραγματοποιηθεί σε ανθρώπινο ορό, πλάσμα, ούρα ή εγκεφαλονωτιαίο υγρό (ΕΝΥ), ως εξής:

Για έλεγχο γλυκόζης νηστείας, το δείγμα αίματος συλλέγεται το πρωί μετά από ολονύκτια ή 8ωρη νηστεία. 

Για τον μεταγευματικό έλεγχο γλυκόζης, συλλέγεται το δείγμα αίματος 2 ώρες μετά από ένα κανονικό γεύμα. 

Για δοκιμές ανοχής γλυκόζης από το στόμα, μετά από λήψη 75 g γλυκόζης από το στόμα, συλλέγονται τα  δείγματα αίματος σε ½ ώρα, 1 ώρα , 1 ½ ώρα και 2 ώρες ή μόλις 2 ώρες, ανάλογα με τις οδηγίες του ιατρού σας.

Για τον έλεγχο του διαβήτη κύησης, οι συνήθεις μετρήσεις είναι 0, 1 και 2 ώρες μετά από 75 g γλυκόζης ή 0, 1, 2 και 3 ώρες μετά από 100 g γλυκόζης ή 1 ώρα μετά από 50 g γλυκόζης.